Trong thế giới số hóa ngày nay, bên cạnh những tiện ích vượt trội, chúng ta cũng phải đối mặt với vô vàn mối đe dọa tiềm ẩn, trong đó nổi cộm nhất là các loại mã độc tống tiền (ransomware). Những phần mềm độc hại này có khả năng “bắt cóc” toàn bộ dữ liệu của bạn, biến chúng thành con tin và đòi tiền chuộc. Nhắc đến các ransomware nguy hiểm từng gây chấn động toàn cầu, không thể không kể đến mã độc Locky. Năm 2016, Locky đã trở thành nỗi ám ảnh của hàng triệu người dùng và doanh nghiệp trên khắp thế giới, gây ra những thiệt hại nặng nề về tài chính và dữ liệu. Vậy Locky là loại mã độc gì, nó hoạt động ra sao và quan trọng hơn cả, làm thế nào để chúng ta có thể phòng tránh và bảo vệ mình khỏi hiểm họa này? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Locky là loại mã độc gì?
Locky là một loại ransomware khét tiếng, được phát hiện và bùng nổ mạnh mẽ từ tháng 2 năm 2016. Đúng như tên gọi của các loại mã độc tống tiền, mục tiêu chính của Locky tống tiền là mã hóa toàn bộ dữ liệu trên máy tính của nạn nhân, sau đó hiển thị thông báo đòi một khoản tiền chuộc nhất định (thường là Bitcoin) để đổi lấy khóa giải mã.
Cơ chế lây lan phổ biến của mã độc Locky chủ yếu qua các file đính kèm trong email rác. Kẻ tấn công thường ngụy trang mã độc dưới dạng các tài liệu quen thuộc như hóa đơn, thông báo chuyển phát nhanh, hoặc các file .doc, .xls, .zip chứa macro độc hại. Đây chính là điểm đặc trưng trong cách thức hoạt động của mã độc Locky.
Locky là mã độc gì mà đáng sợ như vậy (Ảnh: Internet)
Locky lây nhiễm như thế nào?
Locky lây lan qua đâu? Phương thức lây nhiễm chính của mã độc Locky là thông qua các email giả mạo (phishing email). Những email này thường được thiết kế tinh vi để đánh lừa người dùng, khiến họ tin rằng đây là thư từ một nguồn đáng tin cậy như ngân hàng, dịch vụ chuyển phát nhanh, hoặc các đối tác kinh doanh. Nội dung email thường chứa các file đính kèm như hóa đơn, thông báo giao hàng, hoặc báo cáo tài chính.
Khi người dùng tải về và mở file đính kèm này, đặc biệt là các file Microsoft Office (.doc, .xls) và đồng ý bật macro (một tính năng tự động hóa trong Office), macro độc hại sẽ tự động tải xuống và chạy một file thực thi mã độc từ máy chủ của kẻ tấn công. Ngay lập tức, mã độc sẽ bắt đầu quá trình mã hóa dữ liệu ransomware trên toàn bộ ổ cứng và các ổ đĩa mạng được kết nối. Sau khi quá trình mã hóa hoàn tất, các file sẽ bị đổi đuôi file bị đổi do Locky, thường là .locky, .zepto, .odin, và nhiều đuôi khác tùy thuộc vào phiên bản của mã độc.
Tác hại và hậu quả khi bị nhiễm Locky
Khi bị nhiễm mã độc Locky, hậu quả có thể rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến cá nhân và cả doanh nghiệp:
- Mất quyền truy cập dữ liệu: Toàn bộ file cá nhân như ảnh, video, tài liệu quan trọng, hồ sơ làm việc đều bị mã hóa và không thể mở được. Đây là tác hại thấy rõ nhất của hậu quả của mã độc Locky.
- Yêu cầu tiền chuộc: Mã độc sẽ hiển thị một thông báo đòi tiền chuộc, thường là một khoản Bitcoin tương đương vài trăm đến vài ngàn USD. Kẻ tấn công yêu cầu thanh toán trong một thời hạn nhất định, nếu không, khóa giải mã sẽ bị xóa vĩnh viễn.
- Nguy cơ mất dữ liệu vĩnh viễn: Ngay cả khi bạn trả tiền chuộc, không có gì đảm bảo rằng kẻ tấn công sẽ gửi khóa giải mã. Nhiều trường hợp nạn nhân mất cả tiền và dữ liệu. Nếu không có bản sao lưu, khả năng khôi phục dữ liệu bị mã hóa bởi ransomware là cực kỳ thấp.
- Gián đoạn hoạt động: Đối với doanh nghiệp và tổ chức, Locky ảnh hưởng ra sao? Việc bị nhiễm mã độc có thể gây gián đoạn nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh, làm tê liệt hệ thống, ảnh hưởng đến năng suất và uy tín.
Hậu quả khi bị nhiễm locky là gì (Ảnh: Internet)
Cách phòng tránh mã độc Locky
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, đây là các biện pháp hiệu quả để bảo vệ khỏi ransomware như Locky:
- Cảnh giác với email lạ: Không bao giờ mở các email đáng ngờ, đặc biệt là các file đính kèm có đuôi .doc, .xls, .zip yêu cầu bật macro. Hãy kiểm tra kỹ địa chỉ người gửi, nếu không chắc chắn, hãy xóa email đó ngay lập tức. Đây là cách tốt nhất để ngăn chặn mã độc lây qua email.
- Sử dụng phần mềm diệt virus uy tín: Cài đặt một phần mềm diệt virus hoặc Endpoint Protection có khả năng phát hiện ransomware và đảm bảo phần mềm luôn được cập nhật phiên bản mới nhất.
- Sao lưu dữ liệu định kỳ: Đây là “bảo hiểm” quan trọng nhất của bạn. Hãy sao lưu chống mã độc bằng cách thường xuyên sao chép dữ liệu quan trọng lên các ổ cứng rời không kết nối liên tục với máy tính, hoặc sử dụng các dịch vụ lưu trữ đám mây đáng tin cậy.
- Cập nhật hệ điều hành và phần mềm: Luôn đảm bảo hệ điều hành (Windows, macOS) và tất cả các phần mềm bạn sử dụng (trình duyệt, Office, phần mềm xem PDF…) được cập nhật lên phiên bản mới nhất để vá các lỗ hổng bảo mật mà kẻ tấn công có thể khai thác.
- Vô hiệu hóa Macro theo mặc định: Trong Microsoft Office, hãy cài đặt chế độ vô hiệu hóa tất cả các macro ngoại trừ những macro có chữ ký số đáng tin cậy.
Kỹ năng phòng tránh Locky (Ảnh: Internet)
Phải làm gì khi bị nhiễm Locky?
Nếu không may bị nhiễm mã độc Locky, hãy thực hiện các bước sau một cách bình tĩnh và nhanh chóng:
- Ngắt kết nối mạng ngay lập tức: Hãy rút dây mạng hoặc tắt Wi-Fi để ngăn chặn mã độc lây lan sang các máy tính khác trong cùng mạng hoặc các ổ đĩa mạng.
- Không nên trả tiền chuộc: Như đã nói ở trên, việc trả tiền chuộc không đảm bảo bạn sẽ lấy lại được dữ liệu và chỉ khuyến khích thêm tội phạm. Bạn có thể bị lừa, mất thêm tiền và dữ liệu.
- Liên hệ chuyên gia bảo mật: Nếu dữ liệu của bạn thực sự quan trọng, hãy tìm đến các công ty chuyên về an ninh mạng hoặc các chuyên gia bảo mật uy tín để được hỗ trợ khôi phục. Họ có thể có những công cụ hoặc phương pháp riêng để thử giải mã.
- Sử dụng công cụ giải mã miễn phí (nếu có): Một số hãng bảo mật lớn như Kaspersky, Avast, Emsisoft, hoặc dự án NoMoreRansom thường phát triển và cung cấp các công cụ miễn phí để giải mã dữ liệu của một số biến thể ransomware nhất định. Hãy kiểm tra trang web của họ để tìm công cụ gỡ ransomware miễn phí có thể phù hợp với biến thể Locky mà bạn gặp phải.
- Lập lại hệ điều hành và khôi phục từ bản sao lưu: Đây là cách an toàn và hiệu quả nhất để xử lý khi dính Locky nếu bạn có bản sao lưu dữ liệu. Hãy cài đặt lại hoàn toàn hệ điều hành và sau đó khôi phục dữ liệu bị mã hóa từ bản sao lưu đã có trước đó.
Mã độc Locky là một ví dụ điển hình cho thấy sự tinh vi và nguy hiểm khôn lường của các loại mã độc tống tiền trong không gian mạng. Nó là lời nhắc nhở đanh thép về tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân và hệ thống máy tính.
Trong thời đại số, khi mọi thông tin đều được lưu trữ trực tuyến, việc cảnh giác và chủ động bảo vệ dữ liệu là cách duy nhất để tránh những hậu quả nặng nề mà các mã độc nguy hiểm nhất như Locky có thể gây ra. Hiểu được locky là loại mã độc gì sẽ giúp chúng ta nhận thức tốt hơn để bảo mật cá nhân online không bao giờ là thừa, cũng như cần nhật kiến thức về ransomware 2025 cũng như các mối đe dọa mới là cực kỳ cần thiết để đảm bảo an toàn dữ liệu máy tính của bạn. Hãy luôn là người dùng thông thái và cẩn trọng để bảo vệ “tài sản” số của mình!